સ્કીમની વિશેષતાઓ

I. આ સ્કીમ રાજ્ય સરકારો દ્વારા સૂચિત કર્યા મુજબ તમામ ખેડૂતોને તેમના પાક માટે ઇન્શ્યોરન્સ કવરેજ પ્રદાન કરે છે

નિર્દિષ્ટ વિસ્તારોમાં નિર્દિષ્ટ પાક ઉગાડતા ભાગીદારીમાં ખેતી કરનાર અને ભાડુઆત ખેડૂતો સહિત તમામ ખેડૂતો કવરેજ મેળવી શકે છે.

• ખેડૂતો પાસે નિર્દિષ્ટ/વીમાકૃત પાક માટે ઇન્શ્યોરેબલ ઇન્ટરેસ્ટ હોવું જોઈએ.
• લોન ન લેનાર ખેડૂતોએ રાજ્યમાં પ્રવર્તમાન જમીનના રેકોર્ડના જરૂરી દસ્તાવેજી પુરાવા સબમિટ કરવાના રહેશે (અધિકારના રેકોર્ડ્સ (RoR), જમીન કબજાનું પ્રમાણપત્ર (LPC) વગેરે) અને/અથવા લાગુ કરાર/એગ્રીમેન્ટની વિગતો/સંબંધિત રાજ્ય સરકાર દ્વારા સૂચિત/મંજૂરી અન્ય દસ્તાવેજો (ભાગીદારીમાં ખેતી કરનાર/ભાડુઆત ખેડૂતોના કિસ્સામાં).

સૂચિત પાક (પાકો) માટે નાણાકીય સંસ્થાઓ (એટલે કે લોન લેનાર ખેડૂતો) પાસેથી સિઝનલ એગ્રીકલ્ચરલ ઓપરેશન્સ (SAO) લોન મેળવતા તમામ ખેડૂતોને ફરજિયાતપણે આવરી લેવામાં આવશે.
સ્કીમની જોગવાઈઓ અનુસાર તમામ લોન લેનારા ખેડૂતો માટે ઇન્શ્યોરન્સ કવરેજ લેવાનો આગ્રહ રાખવો ફરજિયાત છે.

• પાક યોજનામાં કોઈપણ ફેરફાર અંગે કટ-ઓફ-ડેટના ઓછામાં ઓછા 2 દિવસ પહેલા બેંકને જાણ કરવાની રહેશે.
• ઇન્શ્યોરન્સ દરખાસ્તો માત્ર SLCCC/રાજ્ય સરકાર દ્વારા જાહેર કરવામાં આવેલી નિર્ધારિત કટ-ઑફ તારીખ સુધી સ્વીકારવામાં આવે છે.

b. વોલન્ટરી કોમ્પોનન્ટ
PMFBY હેઠળ ઇન્શ્યોરન્સ મેળવવા ઇચ્છુક લોનવિહોણા ખેડૂતો માટે કોઈપણ સૂચિત ઇન્શ્યોરન્સ કંપનીમાં કોઈપણ સૂચિત પાક માટે આ સ્કીમ વૈકલ્પિક હશે અને તેઓ કટ-ઓફ તારીખની અંદર નજીકની બેંક બ્રાન્ચ/ PACS/ અધિકૃત ચેનલ પાર્ટનર/ ઇન્શ્યોરન્સ કંપનીના ઇન્શ્યોરન્સ મધ્યસ્થીનો સંપર્ક કરીને, નિયત ફોર્મેટમાં પ્રપોઝલ ફોર્મ સંપૂર્ણપણે ભરી સબમિટ કરી શકે છે અને ઇન્શ્યોરન્સ માટે પ્રસ્તાવિત જમીન/પાકની ખેતીમાં તેના વીમાપાત્ર હિતને લગતા જરૂરી ડૉક્યુમેન્ટ પુરાવા (જેમ કે માલિકી/ ભાડુઆત/ ખેતીના અધિકારો) સાથે બેંક બ્રાન્ચ/ ઇન્શ્યોરન્સ મધ્યસ્થી/ CSC કેન્દ્રોમાં જરૂરી પ્રીમિયમ જમા કરાવી શકે છે.

• કવરેજ લેવા ઇચ્છુક ખેડૂતે નિયુક્ત બેંકની શાખામાં એકાઉન્ટ ખોલવું/સંચાલિત કરવાનું રહેશે, અને પ્રપોઝલ ફોર્મમાં વિગતો આપવાની રહેશે.
• ખેડૂતોએ પ્રપોઝલમાં તેમના જમીન ઓળખ નંબરનો ઉલ્લેખ કરવાનો રહેશે અને ખેતીલાયક જમીનના કબજા અંગે દસ્તાવેજી પુરાવા આપવાના રહેશે. ખેડૂતે વાવેતર કરેલ વિસ્તારનું કન્ફર્મેશન પ્રમાણપત્ર આપવું આવશ્યક છે.
• ખેડૂતે એ સુનિશ્ચિત કરવું જોઈએ કે તેને માત્ર એક જ સ્ત્રોતમાંથી જમીનના ટુકડામાં વાવેતર કરાયેલ અથવા સૂચિત પાક માટે ઇન્શ્યોરન્સ કવરેજ મળે છે. કોઈપણ ડુપ્લિકેટ અથવા ડબલ ઇન્શ્યોરન્સ લઈ શકાશે નહીં અને આવા કોઈપણ કિસ્સામાં ખેડૂતને કવરેજ મળી શકશે નહીં. ઇન્શ્યોરન્સ કંપની આવા તમામ ક્લેઇમ અસ્વીકાર કરવાનો અને આવા કિસ્સાઓમાં પ્રીમિયમ પરત ન કરવાનો અધિકાર અનામત રાખશે.
• કંપની આવા ખેડૂતો સામે કાનૂની કાર્યવાહી પણ કરી શકે છે.
• પાક યોજનામાં કોઈપણ ફેરફાર અંગે કટ-ઓફ-ડેટના ઓછામાં ઓછા 2 દિવસ પહેલા બેંકને જાણ કરવાની રહેશે.
• ઇન્શ્યોરન્સ દરખાસ્તો માત્ર SLCCC/રાજ્ય સરકાર દ્વારા જાહેર કરવામાં આવેલી નિર્ધારિત કટ-ઑફ તારીખ સુધી સ્વીકારવામાં આવે છે.

II. આવરી લેવામાં આવેલા પાક
તમામ પાકો સ્કીમ હેઠળ આવરી લેવામાં આવ્યા છે જેમ કે ખાદ્ય અને તેલીબિયાં પાકો અને વાર્ષિક કોમર્શિયલ/હોર્ટીકલ્ચરલ પાકો જેના માટે ભૂતકાળનો ઊપજને લગતો ડેટા ઉપલબ્ધ છે.
બારમાસી પાકો ઉપરાંત, એ બારમાસી હોર્ટીકલ્ચરલ પાકો માટે કવરેજ માટે પાયલોટ લઈ શકાય છે જેના માટે ઊપજના અંદાજ માટે પ્રમાણભૂત પદ્ધતિ ઉપલબ્ધ છે.

III. સ્કીમ હેઠળ જોખમોનું કવરેજ અને બાકાત બાબતો
સંબંધિત રાજ્ય/કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશ સરકારના ક્રૉપ ઇન્શ્યોરન્સ અંગેની રાજ્ય સ્તરીય સંકલન સમિતિઓમાં લીધેલા નિર્ણય અનુસાર પાક અને નિર્ધારિત વિસ્તારોના આધારે આ સ્કીમ પસંદ કરેલ વિસ્તારોમાં "એરિયા એપ્રોચ" ના સિદ્ધાંત પર કાર્ય કરે છે જેને ઇન્શ્યોરન્સ યુનિટ કહેવામાં આવે છે. આ એકમો ગામ/ગ્રામ પંચાયતને લાગુ પડતા ઇન્શ્યોરન્સ યુનિટ તરીકે અથવા મુખ્ય પાકો માટેના અન્ય સમકક્ષ એકમ તરીકે સૂચિત કરવામાં આવે છે. અન્ય તમામ પાકો માટે, તે ગામ/ગ્રામ પંચાયતના સ્તરથી ઉપરના કદનું યુનિટ હોઈ શકે છે.
પાકના નીચેના તબક્કાઓ અને પાકને નુકસાન પહોંચાડી શકે તેવા જોખમોને સ્કીમ હેઠળ આવરી લેવામાં આવ્યા છે.

a. અટકાવેલ વાવણી/રોપણીનું જોખમ: જો અનાવૃષ્ટિ કે પ્રતિકૂળ મોસમી પરિસ્થિતિ જેવા પ્રતિકૂળ હવામાનને કારણે નિર્દિષ્ટ વિસ્તારમાં મોટાભાગના વીમાકૃત પાકનું વાવેતર થઈ શકતું નથી, તો વીમાકૃત પાક જે વીમાકૃત રકમના મહત્તમ 25% સુધીના નુકસાનીના દાવા માટે પાત્ર રહેશે.
b. ઊભો પાક (વાવણીથી લણણી): રોકી ન શકાય તેવા જોખમોને લીધે ઊપજના નુકસાનને આવરી લેવા માટે કોમ્પ્રિહેન્સિવ રિસ્ક ઇન્શ્યોરન્સ આપવામાં આવે છે, જેમ કે. દુકાળ, વરસાદની અછત, પૂર, જળબંબાકારની સ્થિતિ, જીવાતો અને રોગો, ભૂસ્ખલન, કુદરતી રીતે લાગેલી આગ અને વીજળીઓ, વાવાઝોડું, કરાનો વરસાદ, સાયક્લોન, ટાઇફૂન, ટેમ્પેસ્ટ, હરિકેન અને ટોર્નેડો.
c. લણણી પછીનું નુકસાન: વાવાઝોડા અને તેને કારણે થયેલ વરસાદ અને કમોસમી વરસાદ જેવા ચોક્કસ પ્રકારના જોખમોને કારણે તે પાકો કે જે લણણી પછી કાપીને ખેતરમાં ફેલાવીને સૂકવવામાં આવે છે તેમના માટે કવરેજ લણણીના મહત્તમ બે અઠવાડિયા સુધી જ ઉપલબ્ધ છે. સમગ્ર દેશમાં વાવાઝોડા અથવા વાવાઝોડા સાથેના વરસાદ / કમોસમી વરસાદને કારણે પાકને કાપણી પછીના નુકસાન અને સ્થાનિક જોખમોને કારણે પાકને થયેલા નુકસાન, માત્ર સૂકવવાનો એકમાત્ર હેતુથી ખેતરમાં પડેલા પાકને 'કાપણી બાદની સૂકવણી'ની સ્થિતિમાં નુકસાન થાય- તો આવા ક્લેઇમ માટે લણણીના મહત્તમ બે અઠવાડિયા (14 દિવસ) સુધીનો સમયગાળો પણ કવર કરવામાં આવ્યો છે અને નુકસાનનું મૂલ્યાંકન વ્યક્તિગત ખેતરના આધારે કરવામાં આવશે.
d. સ્થાનિક આફતો: નિર્દિષ્ટ વિસ્તારમાં અલગ-અલગ ખેતરોમાં કરા, ભૂસ્ખલન, જળબંબાકારની સ્થિતિ, વાદળ ફાટવું અને વીજળી પડવાને કારણે કુદરતી રીતે આગ લાગવા જેવી ઓળખાયેલ સ્થાનિક આફતોના પરિણામે થયેલ નુકસાન/હાનિ.

નોંધ: યુદ્ધ અને પરમાણુ જોખમો, દ્વેષથી કરવામાં આવેલ નુકસાન અને અન્ય અટકાવી શકાય તેવા જોખમોને કારણે થતા નુકસાનને બાકાત રાખવામાં આવશે.

IV. વિવિધ પાકો માટે લાગુ પડતું ઇન્ડેમ્નિટિ લેવલ
Coverage is provided upto different indemnity levels of 70%, 80% and 90% corresponding to high, moderate and low risk level, respectively, of the areas basis the type of crops and is notified for crops and areas as per notified unit applicable.

V. પ્રીમિયમ
ખેડૂતો દ્વારા ચૂકવવાપાત્ર મહત્તમ પ્રીમિયમ તમામ ખરીફ અન્ન અને તેલીબિયાંના પાકો માટે 2%, રવિ અન્ન અને તેલીબિયાંના પાકો માટે 1.5% અને વાર્ષિક કોમર્શિયલ/હોર્ટીકલ્ચર પાક માટે 5% અથવા એક્ચ્યુરિયલ પ્રીમિયમ દર, બેમાંથી જે ઓછું હોય તે. પ્રીમિયમ અને ખેડૂતો દ્વારા ચૂકવવાપાત્ર ઇન્શ્યોરન્સ ચાર્જના દર વચ્ચેનો તફાવત કેન્દ્ર અને રાજ્ય દ્વારા સમાનરૂપે વહેંચવામાં આવશે.

VI. ક્લેઇમ સેટલમેન્ટનો આધાર
ક્લેઇમની ચુકવણી એરિયા અપ્રોચના આધારે, નીચે જણાવેલ બાબતોને આધીન કરવામાં આવશે:

1. રાજ્યએ નિર્દિષ્ટ ઇન્શ્યોરન્સ યુનિટ વિસ્તારના સ્તરે જરૂરી સંખ્યામાં ક્રોપ કટિંગ પ્રયોગો (CCEs) કરવાના રહેશે અને CCE આધારિત ઊપજ ડેટા, સંબંધિત નિર્દિષ્ટ ઇન્શ્યોરન્સ યુનિટ વિસ્તારના આધારે ચૂકવવાપાત્ર દાવાની ગણતરી કરવા માટે નિયત સમય મર્યાદામાં ઇન્શ્યોરન્સ કંપનીને સબમિટ કરવામાં આવશે.
2. ક્રોપ કટિંગ પ્રયોગો (CCE) સ્કીમની રૂપરેખા અને સંચાલન માર્ગદર્શિકામાં સૂચવ્યા મુજબ, સ્લાઇડિંગ સ્કેલ પર, એકમ વિસ્તાર/પ્રતિ પાક દીઠ હાથ ધરવામાં આવશે .
3. થ્રેશહોલ્ડ ઊપજ (TY) એ બેન્ચમાર્ક ઊપજ સ્તર હશે કે જેના પર તમામ ઇન્શ્યોર્ડ ખેડૂતોને નિર્દિષ્ટ પાકના ઇન્શ્યોરન્સ યુનિટ થ્રેશહોલ્ડમાં ઇન્શ્યોરન્સ સુરક્ષા આપવામાં આવશે.. ઇન્શ્યોરન્સ યુનિટ (IU) માં નિર્દિષ્ટ પાકની સરેરાશ ઊપજ એ છેલ્લા સાત વર્ષમાંથી 5 શ્રેષ્ઠ વર્ષની સરેરાશ હશે. નિર્દિષ્ટ પાકની થ્રેશહોલ્ડ ઊપજ એ સરેરાશ ઊપજ અને ઇન્ડેમ્નિટી લેવલના ગુણાકાર જેટલી છે

અગત્યની નોંધ:

1. આ સ્કીમમાં ખેડૂતો IRDA દ્વારા અધિકૃત બેંકની શાખાઓ, નજીકના CSC કેન્દ્રો અથવા ઇન્શ્યોરન્સ મધ્યસ્થી મારફતે નોંધણી કરી શકે છે.
   
2. તમામ નોંધણીઓ સંબંધિત રાજ્ય સરકારના નોટિફિકેશન અનુસાર કટ-ઑફ તારીખની અંદર પૂરી કરવાની રહેશે અને બેંક અથવા ઇન્ટરમીડિયરી દ્વારા ખેડૂતના પ્રીમિયમનો હિસ્સો કટ-ઑફ તારીખની અંદર ઇન્શ્યોરન્સ કંપનીને નિયત સમયે મોકલવાનો રહેશે.
   
3. જો ખેડૂત વાવણીનો પાક બદલે છે, તો તેમણે ઇન્શ્યોરન્સ ખરીદવા અથવા વાવણી માટેની કટ-ઓફ તારીખના ઓછામાં ઓછા 2 કાર્યકારી દિવસો પહેલાં, પ્રીમિયમમાં ચૂકવવાપાત્ર તફાવત સાથે, જો હોય તો, રાજ્યના સંબંધિત ગામ/પેટા-જિલ્લા સ્તરના અધિકારી દ્વારા જારી કરાયેલ વાવણી પ્રમાણપત્ર સાથે, નાણાકીય સંસ્થા/ ચેનલ પાર્ટનર/ ઇન્શ્યોરન્સ મધ્યસ્થી દ્વારા/ સીધી જ ઇન્શ્યોરન્સ કંપનીને ફેરફારની જાણ કરવાની રહેશે. જો પ્રીમિયમ વધુ ચૂકવાયેલું હશે, તો ઇન્શ્યોરન્સ કંપની અતિરિક્ત રકમ રિફંડ કરશે.
   
4. કવરેજ મેળવતા ભાડૂત/ભાગીદાર ખેડૂતોના કિસ્સામાં, રાજ્યમાં ઉપલબ્ધ જમીનના રેકોર્ડના જરૂરી ડૉક્યુમેન્ટ પુરાવા (અધિકારના રેકોર્ડ (RoR), જમીનના કબજાનું પ્રમાણપત્ર (LPC) વગેરે.) અને/અથવા લાગુ પડતા કરાર/એગ્રીમેન્ટની વિગતો/સંબંધિત રાજ્ય સરકાર દ્વારા નિર્દિષ્ટ/અન્ય ડૉક્યુમેન્ટ નોંધણી સમયે પ્રદાન કરવાના રહેશે.
   
5. આ સ્કીમ સર્વિસ ટૅક્સ મુક્ત છે.